Trong bài viết này, T17Lab giới thiệu về dãy tần số dùng trong thông tin, liên lạc hàng không (Air Band Voice hoặc Aviation Radio Band) và thử nghiệm tại khu vực thông báo bay Tp.Hồ Chí Minh.
PDF: 125-200MHz
Dãy tần số vô tuyến hàng không mà người dùng có thể nghe được từ 108 MHz đến 137 MHz bao gồm: các hãng hàng không thương mại, máy bay cá nhân, trực thăng, khinh khí cầu, máy bay dân sự, dẫn đường tàu bay,… Bạn có thể nghe các cuộc đàm thoại giữa các máy bay đến không lưu trong phạm vi đến 160km và nếu như nhà bạn đang ở gần một sân bay lớn, bạn có thể nghe được các cuộc đàm thoại trực tiếp tại tháp điều khiển (ATS). Trong hình dưới, bạn có thể thấy vùng tần số màu xanh dương (Civilian Aircraft) phục vụ cho các hoạt động hàng không dân sự.
Trong một thử nghiệm, T17Lab cách sân bay Tân Sơn Nhất 15km theo đường thẳng, tín hiệu thu được là khá rõ ràng và cường độ tín hiệu tương đối mạnh.
Nhận biết tần số liên lạc không lưu tại SDR#
Trong ví dụ, tôi tiến hành điều chỉnh tần số tại dãy Air Band Voice trên SDR# và chậm rãi xem tần số nào có biến thiên về cường độ. Do các kênh liên lạc là không liên tục, chỉ phát ra khi một trong các bên trao đổi (như hoạt động bộ đàm), các tín hiệu được điều chế theo biên độ (AM) nên chọn AM tại mục giải điều chế; trỏ vùng chọn vào vùng tín hiệu có dấu hiệu như dấu số 3 hoặc phóng to để xem rõ hơn và tinh chỉnh tần số phù hợp.
Các kênh đàm thoại tàu bay
Hầu hết các sân bay nhỏ sẽ không có đài điều khiển không lưu, hầu hết các hoạt động trao đổi thông tin sẽ dùng dãy tần số UNICOM, thông thường là 122.900 hoặc 122.950. Một số tần số UNICOM ít phổ biến hơn bao gồm 122.700, 122.725, 122.800, 122.975, 123.000, 123.050, hoặc 123.075 MHz.
Tại những sân bay lớn hơn sẽ có những đài kiểm soát không lưu và sẽ được phân loại thành các kênh khác nhau:
ATIS (Automatic Terminal Information Service): tần số này là một đoạn tin được ghi lại bằng máy và phát liên tục trên kênh truyền, các thông tin này bao thời tiết và đường băng để máy bay cất cánh.
Clearance Delivery: Phi công sử dụng tần số này để thông báo cho người điều khiển về ý định bay của mình và nhận hướng dẫn và chuẩn bị đường băng cho việc cất cánh.
Ground Control: Bộ điều khiển mặt đất cho phi công biết nên sử dụng đường taxi nào để đến đúng đường băng.
Tower: Một khi phi công đến đúng đường băng và chuẩn bị cất cánh, phi công sẽ liên lạc với kiểm soát viên không lưu và xin phép vào đường băng. Cuối cùng, kiểm soát viên sẽ cho phi công hướng dẫn và khởi hành. Khi máy bay rời khỏi không phận của sân bay, phi công sẽ được chuyển đến bộ điều khiển tại TRACON (Terminal Radar Approach Control) hoặc ARTCC (Air Route Traffic Control Center, thường gọi là Kiểm soát không lưu ATS).
Bạn có thể tham khảo video dưới đây để nắm rõ hơn quá trình áp dụng các loại kênh vô tuyến khi máy bay cất cánh và hạ cánh
TRACON (Terminal Radar Approach Control)
Điều phối các hoạt động nghẽn tàu bay tại khu vực có mật độ hoạt động bạn rộn, điển hình là các sân bay phục vụ các thành phố lớn, được kiểm soát bởi một cơ sở TRACON. Các cơ sở này điều khiển máy bay đến, khởi hành hoặc đi qua không phận của họ. Thông thường, không phận của một cơ sở TRACON sẽ lớn hơn nhiều so với không phận của một tháp không lưu riêng lẻ và có thể bao phủ một số sân bay. Một TRACON thường sẽ có một vài dãy tần số để tiếp cận và khởi hành. Thường tần số khác nhau được sử dụng cho các hướng khác nhau. Sau khi một chiếc máy bay rời khỏi không phận của cơ sở TRACON, nó sẽ được chuyển đến ARTCC.
ARTCC (Air Route Traffic Control Center)
Khi ở ngoài không phận của sân bay hoặc TRACON, một chiếc máy bay nằm dưới sự kiểm soát của ARTCC. Tất cả không phận ở Hoa Kỳ đều nằm dưới sự kiểm soát của một trong 21 trung tâm. Một chiếc máy bay thường sẽ được chuyển từ vùng ARTCC này sang vùng khác trong suốt quá trình di chuyển. Khi một chiếc máy bay đến đích, nó sẽ liên lạc với TRACON, nếu đi vào không phận tắc nghẽn. Cuối cùng, phi công sẽ liên lạc với Người điều khiển Tháp và bắt đầu hạ cánh. Lưu ý rằng nếu máy bay không khởi hành hoặc hạ cánh tại một sân bay bận rộn, nó sẽ không nằm dưới sự kiểm soát của TRACON và thay vào đó sẽ được chuyển trực tiếp giữa Tháp điều khiển của sân bay và ARTCC.
Tần số sử dụng trong hàng không
Tất cả các thông tin liên lạc hàng không dân sự hoạt động trong dải tần 108 – 137 MHz. Các kênh được đặt cách nhau 25 kHz và sử dụng chế độ Điều biến biên độ (AM). Dải vô tuyến máy bay này có thể được chia thành nhiều băng con, như thể hiện trong sơ đồ bên dưới.
